Pećine su fascinantna mjesta zahvaljujući kojima koračamo kroz geološke ere. Ovi krhki i složeni ekosistemi nam govore o nebrojenim varijacijama koje je Zemlja imala i još uvijek ima u vodenom ciklusu, vitalnom elementu koji ujedinjuje sva živa bića. Pećine su kraljevstva tišine i tame koja ugošćuju jedinstvene i neponovljive organizme. Glavna svrha projekta Adriaticaves je bila kombinovati naučna istraživanja ovih staništa vrijednih zaštite sa prepoznavanjem metoda održivog turizma prikladnih za poštovanje hipogeja, kako odgovarajućom regulacijom pristupa, tako i upotrebom opreme koja može smanjiti dugotrajne probleme prenaseljenosti i svjetlosnog zagađenja u turističkim pećinama. Adriaticaves je projekat EU programa “Interreg Adrion”.

Vodeći partner projekta je Nacionalni park Majella. Nalazi se u središnjim Apeninima, na planinskom području od oko 740 km² i teži UNESCO-vom proglašenju Global Geoparka. Ima 95 geoloških nalazišta. Obiluje epigejskim kraškim oblicima reljefa (doline, vrtače, jaruge, itd), a pronađeno je 115 pećina. Mnoge imaju kulturni značaj jer su ih posjećivali praistorijski ljudi, pustinjaci i pastiri. Ostali partneri su: zaštićeni pejzaž “Bijambare” na sjeveroistočnim padinama Kantona Sarajevo, park prirode Velebit – najveće i najsloženije zaštićeno područje u Hrvatskoj (200,000 ha), upravljačko tijelo za parkove i biodiverzitet – Romagna (javna ustanova sa pravom upravljanja zaštićenim prirodnim područjima “Makroregije Romagna”). Naravno, dio projekta je i Lipska pećina kao jedina valorizovana u Crnoj Gori otvorena za posjetioce. Osim navedenih, partneri na ovom projektu su i dvije opštine: grad Skadar kao važan obrazovni i industrijski centar u Albaniji, i grad Čačak kao važna turistička destinacija u Srbiji.

Glavni cilj projekta Adriaticaves (br. 608), koji je osmislio i strukturisao Massimiliano Costa, je promocija prirodne i arheološke baštine kraških pejzaža područja ADRION, usredsređen na održivi razvoj pećina otvorenih za posjete. Cilj projekta je stvoriti novi profesionalni kadar i istovremeno poboljšati socioekonomske uslove planinskih područja, dijeleći najbolje prakse upravljanja kraškim područjima među projektnim partnerima. U projekat su uključene mnogrobojne pećine koje predstavljaju baštinu jedinstvene vrijednosti kako u naučnom tako i u prirodnom smislu.

• Na području Albanije izdvajaju se sledeće pećine : pećina Gajtan, Hus, Dolina Boga, Jubanit, Kataraktit, Vodopad Grunas” ili Vodena pećina, pećina Kaurri, pećina Arapskog vrha (jedna od najvećih pećina na Balkanu), Muriqit pećina i pećina Zhyles. Sve pećine na području Albanije posjeduju naučne, didaktičke i turističke vrijednosti.
• U Bosni i Hercegovini se izdvaja pećina Vjeternica kao jedna od najbogatijih pećina na svijetu po svojoj biološkoj raznovrsnosti. Službeno je na drugom mjestu, sa 85 troglobionta.
• U Hrvatskoj se takođe nalaze brojne pećine od izuzetne vrijednosti. Zbog jedinstvene ljepote i brojnih nalaza iz prošlosti, Cerovačke pećine su 1961. zakonom zaštićene kao geomorfološki spomenik prirode. Jama Baredine je geomorfološki spomenik prirode od 1986. godine, a 1995. godine otvorena je za turističke posjete. Takođe, Baraćeva pećina i Manita peć su otvorene i uređene za posjetioce, a pećina Modrič je i vrijedno paleontološko i arheološko nalazište. Osim njih, pećine Samograd i Veternica su važni geomorfološki spomenici prirode u Hrvatskoj.
• U Italiji se nalaze pećine koje su poznate od davnina. Po svojoj biološkoj raznovsnosti izdvajaju se: pećina Re Tiberio, Onferno, Tanaccia, Ca ’Toresina, Cavallone, Pećina Praje, Crna pećina koja je zbog rijetkosti međunarodni geolokalitet. Takođe, pećine Scura, Luppa, Monte Cucco, Oliero i Torri di Slivia su jako važni spomenici prirode od izuzetnog speleološkog značaja. Pećine Stiffe su prirodno “oživljavanje” Rio Gamberale, to je mjesto na kojem potok izlazi nakon podzemnog toka. To je jedina “aktivna” turistička pećina u Italiji. Staza unutar pećine uključuje 150 stepenica.
• Na području Crne Gore, Lipska pećina je jedina koja je otvorena za posjete 2015. godine i od tada nudi nezaboravne ture koje sprovode obučeni vodiči. Pećinu su u prošlosti istraživali ugledni stručnjaci u području speleologije, ali i amateri i avanturisti. Pećina je očuvana u skladu s visokim standardima zaštite životne sredine.
• U Srbiji se mogu naći pećine koje pružaju jedinstven doživljaj poklonicima prirodnih i istorijskih vrijednosti. Izdvajaju se: Pećina Kađenica, Hadži Prodanova pećina, Ceremošnja, Ravništarka, Rajkova pećina, kao i Potpećka pećina.
• Slovenija se može pohvaliti Postojnskom jamom koja je najpoznatija pećina u svijetu. Takođe je najveća turistička atrakcija u Sloveniji i jedan od najvećih svjetskih kraških spomenika.

Fascinantne, tajanstvene, očaravajuće: pećine su nesumnjivo faktor turističke atrakcije. Jadranskojonsko područje (ADRION) je dobro osnovano turističko odredište, posebno tokom ljetnje sezone u odnosu na preostala razdoblja u godini. Međutim, mogućnosti za razvoj cjelogodišnjih turističkih destinacija su brojne. Mjesta prirodne, kulturne i istorijske baštine mogu igrati važnu ulogu u unapređenju turizma tokom cijele godine.

Pećine, pogotovo turističke, predstavljaju prepoznatljiva mjesta za teritorije i lokalne zajednice koja zaslužuju maksimalnu zaštitu uz učinkovite mjere edukacije o životnoj sredini kako bi svi najrelevantniji aspekti naučnih saznanja o istoriji Zemlje svima bili dostupni. “Istinski održivi razvoj” je prenos resursa na buduće generacije sa njegove tri temeljne komponente: ekološkom, ekonomskom i socijalnom; u ovoj je perspektivi projekt Adriaticaves zasigurno započeo sjajan proces povezivanja sa svim lokalnim igračima, koji dovodi do otkrivanja prirodnih i kulturnih ljepota kraških sastava.

“Knjiga o pećinama” je sada dostupna i u štampanoj formi na našem lokalitetu.